1) پیروی از هوای نفس؛خطرناک ترین آسیب حاکمان دینی

از دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) پیروی مدیران جامعه ی اسلامی از هوای نفس؛ خطرناک ترین آفت تهدید کننده ی حکومت اسلامی است، به همین جهت امام(ع) در آغاز نامه 53 خطاب به مالک اشتر، مباحثی را پیرامون خودسازی و تزکیه ی نفس بیان می فرمایند:

(...او را به ترس از خدا فرمان می دهد و این که اطاعت خدا را بر دیگر کارها مقدم دارد...هوای نفس را در اختیار گیر و از آنچه حلال نیست خویشتن داری کن...)

امام(ع) در نامه ی 27 که خطاب به محمد بن ابی بکر حاکم مصر نگاشته اند، می فرماید:

(...بر تو سزاوار است که با خواسته های دل مخالفت کرده و از دین خود دفاع کنی، هر چند ساعتی بیشتر از عمر تو باقی نمانده باشد...)

حضرت در نامه ی 71 که عتابی شدید خطاب به منذر بن جارود عبدی – که در فرمانداری خود خیانتی مرتکب شد- اولین علت نارضایتی خود را از وی؛ پیرویش از هوای نفس عنوان می کنند:

(...ناگهان به من خبر دادند که در هواپرستی چیزی فروگذار نکرده و توشه ای برای آخرتت باقی نگذاشته ای؛دنیای خود را با تباه کردن آخرتت آباد می کنی...)

همچنین امام(ع) در نامه ی 45 که خطاب به عثمان بن حنیف-فرماندار بصره- نوشته اند؛ خودشان را به عنوان بالاترین مدیر حکومت اسلامی به عنوان الگوی مخالفت با هوای نفس معرفی می فرمایند:

(...من نفس خود را با پرهیزگاری می پرورانم؛تا در روز قیامت که هراسناک ترین روزهاست در امان، و در لغزش گاه های آن ثابت قدم باشم...)

2) دنیا طلبی و رفاه زدگی حاکمان جامعه ی اسلامی

آن گاه که عثمان بن حنیف؛فرماندار بصره در مجلس مهمانی مردی از ثروتمندان بصره شرکت کرد،امام(ع) در ضمن نامه ای عتاب آمیز به این آسیب مهم اشاره می فرمایند:

(...به من گزارش دادند که مردی از سرمایه داران بصره؛ تو را به مهمانی خویش فرا خواند و تو به سرعت به سوی آن شتافتی...گمان نمی کردم مهمانی مردمی را بپذیری که نیازمندانشان با ستم محروم شده و ثروتمندانشان بر سر سفره دعوت شده اند؛ اندیشه کن در کجایی و بر سر کدام سفره می خوری؟..)

سپس امیر المؤمنین(ع)؛ خودشان را به عنوان عالی ترین حاکم جامعه دینی؛ به عنوان الگوی زهد و ساده زیستی معرفی می فرمایند:

(...آگاه باش امام شما از دنیای خود به دو جامه ی فرسوده و دو قرص نان کفایت کرده است.بدانید که شما توانایی چنین کاری را ندارید، اما با پرهیزگاری و تلاش فراوان و پاکدامنی و راستی مرا یاری کنید...)

و نیز می فرمایند:

(...من اگر می خواستم؛ می توانستم از عسل پاک و از مغز گندم و بافته های ابریشم؛ برای خود غذا و لباس فراهم آورم، اما هیهات که هوای نفس بر من چیره گردد و حرص و طمع مرا وا دارد که غذاهای لذیذ برگزینم؛ در حالی که در "حجاز" و "یمامه" کسی باشد که به قرص نانی نرسد و یا هرگز شکمی سیر نخورد. یا من سیر بخوابم و پیرامونم شکم هایی که از گرسنگی به پشت چسبیده و جگرهای سوخته وجود داشته باشد...)

امام(ع) در نامه 21 خطاب به جانشین فرماندار بصره می فرمایند:

(...آیا طمع ثواب انفاق کنندگان را داری در حالی که در ناز و نعمت به سر کی بری و تهیدستان و بیوه زنان را از آن نعمت ها محروم می کنی؟...)

رفاه زدگی و دنیا طلبی حاکمان دینی آنچنان که از کلام امام(ع)بر می آید؛ باعث دوری و جدایی آنها از مردم می شود.

3)عدم رعایت عدالت توسط حاکمان دینی:

از نظر امام(ع)؛ (برقراری عدالت) در جامعه ی اسلامی از چنان جایگاه رفیعی برخوردار است ، که در عهد نامه ی مالک اشتر آن را (روشنی چشم رهبر جامعه ی اسلامی ) معرفی می فرمایند:

(... و همانا برترین روشنی چشم زمامداران؛ برقراری عدل در شهرها و آشکار شدن محبت مردم نسبت به رهبر است، که محبت دل های رعیت جز با پاکی قلب ها پدید نمی آید و خیر خواهی آنان زمانی است که به شوق و رغبت پیرامون رهبر را گرفته و حکومت بار سنگینی بر دوش رعیت نگذاشته باشد و طولانی شدن مدت زمامداری بر ملت ناگوار نباشد...)

از نظر امام(ع) در خطبه ی 216؛ رعایت عدالت توسط رهبر جامعه ی اسلامی؛ باعث پایداری سنت پیامبر(ص)، رغبت مردم به تداوم حکومت و یأس دشمن در آرزوهایش میشود و نیز بی عدالتی از نظر امام(ع)؛ نابود کننده ی وحدت کلمه، آشکار شدن نشانه های ستم، رواج نیرنگ بازی در دین، ترویج هواپرستی و موجب تعطیلی احکام دینی می شود.

4)کم رنگ شدن معنویات در سیره ی حاکمان دینی

امام(ع) در جای جای آموزه های مدیریتی شان در نهج البلاغه؛ با طرح مفاهیمی چون: تقوا؛ خودسازی، مخالفت با هوای نفس، یاد مرگ، نماز و ...به حضور جدی و اساسی معنویات در زندگی حاکمان دینی تأکید دارند.نامه 53 نهج البلاغه سرشار از این مفاهیم است.و نیز نامه هایی که امام(ع) خطاب به حاکم مصر- محمد بن ابی بکر- نگاشته اند(مانند نامه ی 27) بر این مطلب پافشاری فرموده اند.

5)نفوذ افراد ناشایست در سطوح بالای مدیریتی

تأکید امام(ع) در نامه ی 53 به مالک اشتر مبنی بر طرد عیب جویان از خود؛ نهی از مشاوره گرفتن از بخیل و ترسو و حریص، ناظر بر این مهم است که رهبر حکومت اسلامی باید مراقب باشد که ناشایستگان به سطوح بالای مدیریتی نفوذ نکنند.در همین نامه؛ بدترین وزیران رهبر را کسانی می دانند که قبل از وی وزیر رهبران ستم پیشه بوده اند.

6) حضور افراد متملق پیرامون رهبر

تملق گویی و چاپلوسی نزدیکان رهبر اسلامی؛ از نظر امام(ع) نتیجه ای جز خودپسندی برای وی ندارد،چنان که در نامه ی 53 می فرمایند:

(...آنان را چنان پرورش ده که تو را فراوان نستایند و تو را برای اعمال زشتی که انجام نداده ای تشویق نکنند؛ که ستایش بی اندازه،خودپسندی می آوردو انسان را به سر کشی وا میدارد...)

7)فراموش کردن طبقات ضعیف جامعه

از اساسی ترین آسیب های تهدید کننده ی حکومت دینی است که امام (ع) در نامه ی 53 به صراحت و با تأکید فراوان آن را بیان فرموده اند:

(...خدا را خدا را در خصوص طبقات پایین و محروم جامعه که هیچ چاره ای ندارند...همانا در این طبقه ی محروم گروهی خویشتن داری کرده و گروهی به گداییدست نیاز بر می دارند؛ پس برای خدا پاسدار حقی باش که خداوند برای این طبقه معین فرموده است.بخشی از بیت المال و غله های زمین های غنیمتی اسلام را در هر شهری به طبقات پایین اختصاص ده...مباذدا سرمستی حکومت ؛ تو را از رسیدگی به آنان باز داردکه هرگز انجام کارهای فراوان و مهم عذری برای ترک مسئولیت های کوچک تر نخواهد بود...)

8)منت گذاری بر مردم

امام (ع) در نامه ی 53 میفرمایند:

(..مبادا با خدمت هایی که انجام دادی بر مردم منت گذاری ، یا آنچه را انجام داده ای بزرگ بشماری...منت نهادن پاداش نیکوکاری را از بین می برد...)

9)خلف وعده

امام (ع) در نامه ی 53 می فرمایند:

(...مبادا مردم را وعده ای داده؛سپس خلف وعده نمایی...که این کار خشم خدا و مردم را بر می انگیزد...)

نظرات شما عزیزان:

shafiei

ساعت14:53---22 بهمن 1391

[وب سایت] - [ایمیل]

با سلام
تحلیلی بسیار روشن و مبین است ضمن تشکر از شما توفیق روز افزونتان را از خدا وند متعال خواستارم...
التماس دعا...

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: